Europejski Zielony Ład – neutralność klimatyczna Europy do 2050 r.
14 lipca 2021 r. Komisja Europejska ogłosiła „Fit for 55” – pakiet 13 wniosków stanowiących propozycję zmian legislacyjnych dotyczących polityki klimatycznej UE (w tym realizacji celów Europejskiego Zielonego Ładu). Koncepcja KE ma doprowadzić do ograniczenia emisyjności gospodarki europejskiej o co najmniej 55% do 2030 r.
Europejski Zielony Ład to ambitna strategia Unii Europejskiej, będąca odpowiedzią na problemy wynikające ze zmian klimatycznych i degradacji środowiska naturalnego. Strategia ta zakłada szereg działań, mających przynieść korzyści obywatelom Europy i przyszłym pokoleniom. Skuteczność podejmowanych działań przyczyniających się do realizacji celów Europejskiego Zielonego Ładu wynikać ma ze zmian polityk oraz inicjatyw UE w celu wspierania ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, w szczególności w zakresie polityki klimatycznej, środowiskowej, energetycznej, transportowej, przemysłowej, rolnej oraz w dziedzinie zrównoważonego finansowania.
Najważniejsze wnioski przedstawione w pakiecie „Fit for 55” w podziale na obszary tematyczne obejmują:
| ENERGIA | |
| Opodatkowanie energii | Zmniejszenie preferencji podatkowych dla paliw kopalnych i zwiększenie zachęt dla alternatywnych źródeł odnawialnych, w tym biopaliw, paliw syntetycznych i wodoru. Oparcie minimalnych stawek podatkowych o wartość opałową paliw i energii elektrycznej (obecnie stawki uzależnione są od ilości produktu energetycznego) oraz grupowanie produktów energetycznych do celów podatkowych według efektywności środowiskowej. |
| Efektywność energetyczna | Renowacja 3% budynków publicznych każdego roku w kierunku zwiększenia ich efektywności energetycznej. Nowe wymagania dotyczące audytu energetycznego w przedsiębiorstwach działających na terenie Unii Europejskiej, obowiązek monitorowania zużycia energii w centrach danych, aby ułatwić późniejszy rozwój „wskaźników zrównoważonego rozwoju” centrów danych. |
| Odnawialne źródła energii | Do 2030 r. 40% energii należy produkować ze źródeł odnawialnych. Konkretne wartości docelowe zostaną zaproponowane w odniesieniu do wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych w transporcie, ogrzewaniu i chłodzeniu, budynkach i przemyśle. Zaostrzone kryteria zrównoważonego rozwoju w zakresie wykorzystania bioenergii – ograniczenie emisji gazów cieplarnianych z instalacji o nominalnej mocy cieplnej wynoszącej co najmniej 5 MW (poprzedni próg wynosił 20 MW). Wszelkie programy wsparcia dla bioenergii w państwach członkowskich należy opracowywać w sposób zgodny z zasadą kaskadowego wykorzystania biomasy drzewnej. |
| ŚRODOWISKO | |
| Sektor użytkowania gruntów, zmiany użytkowania gruntów i leśnictwa | W latach 2021-2025 państwa członkowskie będą zobowiązane zapewnić, że poziom emisji gazów cieplarnianych nie będzie przekraczać poziomu pochłaniania gazów cieplarnianych w odniesieniu do wymienionych w rozporządzeniu kategorii rozliczania gruntów. Unijny cel na 2030 r. dotyczący pochłaniania 310 mln ton ekwiwalentu CO2 netto zostanie „rozdzielony” między państwa członkowskie przy określeniu rocznych celów krajowych w okresie 2026-2030. Od 2031 r. także emisje inne niż CO2 z sektora rolnictwa zostaną objęte zakresem rozporządzenia LULUCF (w sprawie włączenia emisji i pochłaniania gazów cieplarnianych w wyniku działalności związanej z użytkowaniem gruntów, zmianą użytkowania gruntów i leśnictwem). Nowym celem w sektorach użytkowania gruntów, leśnictwa i rolnictwa będzie zmierzanie do osiągnięcia neutralności klimatycznej (poziom zero netto) najpóźniej do 2035 r., a następnie generowanie ujemnych emisji tak, aby od 2036 r. móc zrównoważyć emisje w innych sektorach. |
| TRANSPORT | |
| Transport drogowy | Ograniczenie o 55% emisji z samochodów osobowych i o 50% emisji z samochodów dostawczych do 2030 r. w porównaniu z rokiem 1990. Zerowy poziom emisji dla nowych samochodów od 2035 r. |
|
Transport
morski i lotnictwo | Wprowadzenie limitu intensywności emisji gazów cieplarnianych zużywanych na pokładzie przez statek przybywający do portów podlegających jurysdykcji państwa członkowskiego. Obowiązek korzystania z dostaw energii na lądzie lub wykorzystywanie do jej wytwarzania technologii bezemisyjnej. Obowiązek dostarczania klientom przez dostawców paliwa lotniczego coraz większego odsetku zrównoważonego paliwa lotniczego, zaczynając od 2% w 2025 r., a kończąc na 68% w 2050 r., z czego 28% musi być syntetycznym paliwem lotniczym. |
| Infrastruktura paliw alternatywnych | Wymóg zwiększenia przez państwa członkowskie zdolności ładowania proporcjonalnie do sprzedaży samochodów bezemisyjnych oraz wymóg instalacji punktów ładowania i tankowania na głównych autostradach w regularnych odstępach – co 60 km w przypadku ładowania energią elektryczną i co 150 km w przypadku tankowania wodoru. |
| KLIMAT | |
| System handlu emisjami i redukcja emisyjności |
Państwa członkowskie będą
zobowiązane do przeznaczenia swoich dochodów z aukcji uprawnień do
emisji na projekty związane z klimatem i energią, w tym na
dekarbonizację w sektorach transportu drogowego i budownictwa.
Transport morski Konieczność redukcji emisji o 80-82% do 2050 r. w stosunku do emisji z roku bazowego 1990 przez międzynarodową żeglugę. Rozszerzenie istniejącego systemu handlu uprawnieniami do emisji na transport morski (dodanie ok. 90 mln ton dzięki rozszerzeniu o transport morski istniejącego ETS). Stopniowe wprowadzanie obowiązku umarzania zweryfikowanych uprawnień do emisji w sektorze transportu morskiego w latach 2023-2025 oraz 100% umorzenie zweryfikowanych emisji od 2026 r. dla firm transportowych. Transport lotniczy Propozycje w zakresie określenia liczby przydziałów dla operatów statków powietrznych na 2024 r. Zwiększenie sprzedaży aukcyjnej uprawnień do emisji lotniczych, które zostałyby bezpłatnie przydzielone, gdyby nie zaktualizowano zasad bezpłatnego przydziału, w latach 2024-2026, przy czym od 2027 r. sprzedaż będzie dotyczyła całości wspomnianych przydziałów. Sektor transportu drogowego i budynków Nowy, oddzielny system handlu uprawnieniami do emisji od 2025 r. dla sektora budowlanego i transportu drogowego. W pierwszym roku podmioty te będą zobowiązane do posiadania pozwolenia na emisję gazów cieplarnianych i raportowania swoich emisji za lata 2024 i 2025. |
| Wspólny wysiłek redukcyjny |
Ogólnounijna redukcja emisji
gazów cieplarnianych w sektorach ESR (budownictwa komunalnego i
komercyjnego, transportu, rolnictwa oraz wykorzystania produktów i odpadów) o 40% do 2030 r. w porównaniu z 2005 r. Krajowe cele ESR (wartości docelowe) określone głównie w oparciu o średnią wartość PKB na mieszkańca. Wartości wyznaczone dla poszczególnych państw członkowskich wynoszą pomiędzy -10 a -50% (-17,7% dla Polski). |
| Mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 (CBAM) |
Wprowadzenie cen za emisje
dwutlenku węgla w przypadku importuokreślonych produktów. Nowym
systemem objęte mają być towary takie, jak: energia elektryczna, cement,
aluminium, stal, żelazu i nawozy.
Obowiązek zgłaszania przez
importerów wielkości emisji zawartych w towarach, które importowali do
Europy w poprzednim roku. |
Mechanizmy wsparcia
Pakiet „Fit for 55” nie tylko proponuje nałożenie na przemysł nowych wymogów dotyczących obniżenia emisyjności procesów produkcji, ale również przewiduje zmiany w dotychczasowych programach wsparcia takich, jak Fundusz Innowacyjny i Fundusz Modernizacyjny oraz ustanowienie nowego Społecznego Funduszu Klimatycznego.
Proponowany zakres poszczególnych mechanizmów:
Wpływ strategii Europejskiego Zielonego Ładu (European Green Deal) jest także widoczny w ofercie finansowania na poziomie krajowym. Z przydzielonych Polsce ok. 24 mld EUR w formie dotacji w ramach Krajowego Planu Odbudowy, co najmniej 37% środków ma być przeznaczone na cele transformacji ekologicznej, w tym adaptacji do zmian klimatu i ochrony bioróżnorodności. W ramach budżetu na lata 2021-2027 na cele klimatyczne musi zostać przeznaczone przynajmniej 30% z dostępnej puli środków.
źródło: na podstawie materiałów prasowych Deloitte
